مالیات چیست ؟
قسمتی از درآمد یا دارایی افراد است که به منظور پرداخت مخارج عمومی و اجرای سیاستهای مالی در راستای حفظ منافع اقتصادی، اجتماعی، سیاسی کشور به موجب قوانین و به وسیلهی اهرمهای اداری و اجرایی دولت وصول میشود.
حسابداری مالیاتی
کلیه فرآیندهایی مربوط به امور مالی و گزارشاتی که حسابدار در قالب تکالیف قانون مالیاتهای مستقیم آماده مینماید.
مؤدی مالیاتی
به اشخاص حقیقی و حقوقی که در حوزه مالیاتی تشکیل پرونده میدهند، مؤدی مالیاتی گفته میشود.
مشمولین و غیر مشمولین مالیات کدامند؟
الف) مشمولین پرداخت مالیات
۱.کلیه مالکين اعم از اشخاص حقيقى يا حقوقى نسبت به اموال يا املاك خود واقع در ايران.
۲. هرشخص حقيقى ايرانى مقيم ايران نسبت به كلية درآمدهايى كه در ايران يا خارج از ايران تحصيل مى نمايد.
۳. هر شخص حقيقى ايرانى مقيم خارج از ايران نسبت به كلية درآمدهايى كه در ايران تحصيل مىكند.
۴. هر شخص حقوقى ايرانى نسبت به كلية درآمدهايى كه در ايران يا خارج از ايران تحصيل مىنمايد.
۵. هر شخص غيرايرانى (اعم از حقيقى يا حقوقى) نسبت به درآمدهايى كه در ايران تحصيل مینماید و همچنين نسبت به درآمدهايى كه بابت واگذارى امتيازات يا ساير حقوق خود و يا دادن تعليمات و كمكهاى فنى و يا واگذارى فيلمهاى سينمايى (كه به عنوان بها يا حق نمايش يا هرعنوان ديگر عايد آنها مىگردد) از ايران تحصيل مىكند.
ب) غیرمشمولین پرداخت مالیات
۱. وزارتخانه ها و مؤسسات دولتى.
۲. دستگاههايى كه بودجه آنها بهوسيله دولت تأمين مىشود.
۳. شهردارىها.
۴. بنيادها و نهادهاى انقلاباسلامىداراى مجوز معافيت از طرف حضرت امام خمينى(ره) و مقام معظم رهبرى.
مالیات بر درآمد
مالياتى است كه از درآمد اشخاص حقيقى و حقوقى براساس نرخهاى مقرر در همان سال دريافت مىشود و داراى انواع مختلفى است.
برخى از مالياتها به شرح زير است:
مالیات بر درآمد مشاغل
براساس قانون مالياتهاى مستقيم، درآمدى كه شخص حقيقى از طريق اشتغال به مشاغل يا به عناوين ديگر غير از موارد مذكور در ساير فصلهاى اين قانون در ايران تحصيل كند، پس از كسر معافيت هاى مقرر در قانون، مشمول ماليات بردرآمد مشاغل مىباشد. كسبه، اصناف، صاحبان حرف، صاحبان كارخانه ها و كارگاههاى توليدى و ساير افرادى كه به صورت شخص حقيقى بابت درآمد حاصل از اشتغال به مشاغل آزاد و به طور انفرادى يا مشاركت مدنى فعاليت دارند يا به عناوين ديگرى در ايران درآمدى تحصيل كنند، مشمول ماليات بر درآمد مشاغل هستند.
مأخذ محاسبه درآمد مشمول مالیات
براساس قانون مالياتهاى مستقيم، درآمد مشمول ماليات عبارت است از:
کل درآمد فروش کال و خدمات به اضافه سایر درآمدهای آنان كه مشمول ماليات فصول ديگر شناخته نشده باشد، منهای هزینه ها و استهلاکات طبق مقررات فصل هزينه هاى قابل قبول و استهلاكات.
(استهلاکات + هزینه قابل قبول) – (سایر درآمدها + فروش کال و خدمات) = درآمد مشمول مالیات
نحوۀ تعیین درآمد مشمول مالیات مؤدیان
براساس قانون مالیاتهای مستقیم درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی میباشند، به استناد اظهارنامه مالیاتی مؤدی که با رعایت مقررات مربوط، تنظیم و ارائه شده و مورد پذیرش قرارگرفته باشد خواهد بود. سازمان امور مالیاتی کشور میتواند، اظهارنامه های مالیاتی دریافتی را بدون رسیدگی قبول کند و تعدادی از آنها را براساس معیارها و شاخصهای تعیین شده و یا به طور نمونه، انتخاب و برابر مقررات رسیدگی کند.
وظایف مؤدیان مالیات بر درآمد مشاغل
۱. طبق قانون مالیات های مستقیم صاحبان مشاغل مکلف اند ظرف چهار ماه از تاریخ شروع فعالیت، مراتب را کتبا به اداره امور مالیاتی محل اعلام و نسبت به تشکیل پرونده اقدام نمایند. عدم انجام تکلیف فوق در مهلت مقرر، مشمول جریمهای معادل ده درصد (10%) مالیات قطعی و نیز موجب محرومیت از کلیه تسهیلات و معافیت های مالیاتی تا تاریخ شناسایی توسط اداره امور مالیاتی خواهد بود.
۲. صاحبان مشاغل مکلف اندهرگونه تغییرات ازجمله انحلال، تعطیلی فعالیت، تغییر نام، تغییر شغل، تغییر نشانی و… را حداکثر ظرف مدت دو ماه از تاریخ انجام یا وقوع تغییرات، به اداره امور مالیاتی اعلام کنند.
۳. براساس قانون مالیات های مستقیم مؤدیان مکلف انداظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت های شغلی خود را در یک سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق نمونه ای که به وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد، تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود تسلیم کنند و مالیات متعلق را به نرخ ماده (131) قانون پرداخت نمایند.
مالیات پرداختنی
درپایان سال مالی، درصورتیکه نتیجه عملیات مالی نشاندهنده سود باشد باید اقدام به محاسبه مالیات بر درآمد نمود. ً در هنگام محاسبه مالیات بر درآمد، آن بخش از درآمدهایی که معاف از مالیات بوده و یا مالیات آنها قبلا به طور مقطوع پرداخت شده، از سود ابرازی کنار گذاشته میشود. بعد از انجام تعدیلات، در صورت وجود سود و درآمد مشمول مالیات، با اعمال نرخهای مربوطه طبق قوانین مالیاتی، مالیات بر درآمد محاسبه میشود.
محاسبه مالیات پرداختنی
پس از محاسبه درآمد مشمول مالیات، براساس نرخ های قانونی، میزان مالیات محاسبه میشود.
نرخ محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل (اشخاص حقیقی) به شرح زیر است:
نرخ مالیات بر درآمد مشمول مالیات صاحبان مشاغل به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانهای میباشد، به شرح زیر است:
۱.تا میزان پانصد میلیون ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ پانزده درصد (%۱۵)
۲. نسبت به مازاد پانصد میلیون ریال تا میزان یک میلیارد ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست درصد(۲۰%)
۳. نسبت به مازاد یک میلیارد ,ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست و پنج درصد (۲۵%)
نکته:
به ازای هر ده درصد (%۱۰) افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آنها، یک واحد درصد و
حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخ های مذکور کاسته میشود. شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه در مهلت
اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.
نرخ مالیات بر درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی
جمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل میشود، پس از وضع زیانهای حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیتهای مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانهای میباشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد (۲۵%) خواهند بود.
نکته:
درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکتها و اتحادیههای تعاونی متعارف و شرکتهای تعاونی سهامی عام مشمول بیست و پنج درصد (25%) تخفیف از نرخ موضوع این ماده میباشد. اگر شرکت به صورت اتحادیههای تعاونی ثبت شده باشد طبق تبصره 6 ماده 105 قانون مالیات مستقیم شامل تخفیف در محاسبه نرخ مالیاتی میباشد؛ یعنی به جای 25% باید 18.75% از درآمد مشمول مالیات (سود) را به عنوان مالیات عملکرد بپردازد.
نکته:
به ازای هر ده درصد(۱۰%) افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آنها، یک واحد درصد و
حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخهای مذکور کاسته میشود. شرط برخورداری از اینتخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و ارائه اظهارنامه مالیاتی مربوط به سال جاری در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.
نکته:
در مورد اشخاص حقوقی ایرانی غیر تجاری که به منظور تقسیم سود تأسیس نشدهاند، در صورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند، از مأخذ کل درآمد مشمول مالیات فعالیت انتفاعی آنها مالیات به نرخ مقرر در این ماده وصول میشود.