Legal issues and practical tips for women's maternity leave

مباحث حقوقی و نکات کاربردی مرخصی زایمان زنان

 

آرای صحیح شعب دیوان عدالت اداری

۱ – الزام به افزایش مرخصی زایمان بابت وضع حمل و زایمان به کارگران و کارمندان زن تعلق می گیرد. مدت استفاده از این مرخصی ۶ ماه بود، اما بعد از تصویب «قانون تنظیم جمعیت خانواده» در سال ۱۳۹۲ مدت آن به ۹ ماه افزایش یافت. در ابتدای امر، تنها برخی از نهادهای دولتی نسبت به اجرای این قانون اقدام نموده و شرکت های خصوصی و سازمان تأمین اجتماعی تنها با شش ماه مرخصی زایمان موافقت می کردند که به مرور زمان و با صدور آراء متعدد از سوی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، همه دستگاه های دولتی و غیر دولتی موظف به اعطاء مرخصی ۹ماهه شدند و سازمان تأمین اجتماعی نیز مکلف گردید، حقوق و فوق العاده های ایام مرخصی زایمان زنان شاغل در بخش های غیر دولتی را به طور کامل به صورت 9 ماه پرداخت کند.

۲- مدت مرخصی زایمان؛ براساس تبصره ۲ واحده قانون اصلاح قوانین جمعیت و خانواده مورخ ۱۳۹۲/۳/۲۰ و مصوبه شماره۹۲۰۹۱ ت ۴۶۵۲۷ ه مورخ 19/4/1394 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، مدت مرخصی زایمان زنان شاغل در بخش های دولتی و غیر دولتی 9 ماه تمام با پرداخت حقوق و فوق العاده های مربوط است.

۳- اعطاء مرخصی با کارفرما است نه صندوق بیمه؛ اعطاء مرخصی به مستخدم بیمه شده، چه در بخش دولتی و چه در بخش غیر دولتی بر عهده کارفرما است و صندوق بازنشستگی در این زمینه تکلیفی برعهده ندارد.

۴- مسئول پرداخت حقوق در ایام مرخصی: مستفاد از آراء وحدت رویه شماره ۱۳۲۸ مورخ 19/8/1393 و شماره 288 الی 305 و 307 مورخ 1398/02/31 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، پرداخت حقوق و مزایای مستخدم بیمه شده در دوران مرخصی زایمان، در بخش دولتی برعهده دستگاه مربوط و در بخش غیر دولتی بر عهده سازمان تأمین اجتماعی است. در رای شماره 1328 هیات عمومی دیوان عدالت اداری تاکید شده است، در مواردی که کارفرمایان طبق قوانین و مقررات دیگری مکلف به پرداخت حقوق یا مزد بیمه شدگان باشند، سازمان تأمین اجتماعی تکلیفی به پرداخت حقوق ایام مذکور ندارد.

۵- زنان غیر شاغل و برخورداری از کمک هزینه باراری مرخصی۹ ماهه زایمان مخصوص کارمندان و کارگران شاغل است و شامل زنان بیمه شده غیر شاغل و یا زنانی که بعد از اتمام قرارداد وضع حمل می کنند نمی شود و شخص بیمه شده در صورت داشتن شرایط مذکور در موارد 67 و 68 قانون تأمین اجتماعی فقط میتواند از کمک بارداری بهره مند شود.

۶- غیر قابل ذخیره سازی مرخصی زایمان: برابر رأی وحدت رویه شماره ۱۳۰۶ مورخ ۱۳۹۸/۰۶/۲۶ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، استفاده از مرخصی زایمان به جهت مصلحت مادر و فرزند برای دوره نه ماهگی پس از تولد فرزند است و قابل ذخیره سازی یا مطالبه پس از مدت 9 ماهگی نمی باشد.

۷- احتساب مرخصی زایمان جزو سوابق بیمه شده: مرخصی زایمان جزء سوابق بیمه شده محسوب می شود و در این مدت پاداش و عیدی نیز به بیمه شده تعلق می گیرد.

۸- اعاده به خدمت پس از اتمام مرخصی: مدت مرخصی زایمان، جز ایام تعلیق از کار محسوب می شود و پس از مرخصی، شخص کارمند یا کارگر به کار سابق خود باز می گردد.

۹- عدم احتساب مرخصی زایمان به عنوان بخشی از تعهدات دوره تخصصی پزشکان: مطابق رأی وحدت رویه شماره ۱۵۰۵ مورخ ۱۳۹۸/۰۷/۳۰ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، مرخصی زایمان قابل احتساب به عنوان بخشی از تعهدات دوره تخصصی پزشکان نمی باشد.

 

مرخصی ساعتی

مرخصی ساعتی بخشی از مرخصی استحقاقی بوده و از میزان آن کسر می شود و فرد برای برخی کارهای روزانه از آن استفاده می کند که در کارگاه ها و شرکت های مختلف متفاوت است. در برخی شرکت ها دو ساعت و برخی دیگر تا 5 ساعت و حتی 6 ساعت در روز هم مجاز است اما در هر صورت جمع مرخصی های ساعتی زمانی که به 8 ساعت برسد، یک روز مرخصی محسوب می شود.

افراد معمولاً در صورت وجود کارهای خیلی ضروری یا کارهای اداری که نیاز به مراجعه صبح دارد از این نوع تعطیلی کاری استفاده می کنند. نکته دیگر اینکه اگر در شرکتی افراد ساعات کاری روز پنجشنبه را موظف باشند در طول هفته پر کنند و به صورت توافقی پنجشنبه تعطیل باشد بنابراین استفاده از مرخصی استحقاقی در طول هفته نباید بیشتر از مجموع ساعات کاری موظفی گردد و اگر میزان مرخصی ساعتی بیشتر از کل مرخصی استحقاقی در طول ماه شود در واقع حکم مرخصی بدون حقوق و کسر از کار را خواهد داشت و کارفرما می تواند برای آن ساعت بیمه هم پرداخت نکند.

ماده 70 قانون کار می گوید، مرخصی کمتر ازیک روز کار جزو مرخصی استحقاقی منظور می شود. در برخی ادارات و سازمان ها عنوان« مرخصی کمتر از دو ساعت و سه ساعت» برای انجام کارهای ضروری کارگران تعریف شده که بیش از آن مرخصی یک روز کامل محاسبه می شود.

 

مرخصی زایمان

1) مرخصی زایمان بابت وضع حمل و زایمان به کارگران و کارمندان زن تعلق میگیرد.

2) مدت استفاده از مرخصی زایمان ۶ ماه بوده، اما بعد از تصویب قانون« تنظیم جمعیت خانواده» در سال ۹۲، مدت زمان مرخصی زایمان به ۹ ماه افزایش یافته است.

۳) نهادهای دولتی این قانون را اجرا نموده و مدت مرخصی زایمان را ۹ ماه در نظر میگیرند.

۴) مرخصی زایمان به همۀ زنان شاغل تعلق میگیرد، اما دریافت کمک هزینه بارداری در شرکتهای خصوصی مطابق قوانين تأمین اجتماعی است و در برخی ازشرکتهای دولتی نیز بر اساس بخشنامه های داخلی عمل خواهد شد.

۵) مرخصی بارداری جزء سوابق کارگر محسوب می شود و حقوق ایام مرخصی زایمان طبق مقررات قانون تأمین اجتماعی پرداخت خواهد شد؛ همچنین در این مدت پاداش و عیدی نیز به بیمه شده تعلق میگیرد.

۶( دوره مرخصی زایمان جز ایام تعلیق از کار محسوب می شود و پس از مرخصی، کارگر زن به کار سابق خود بازمی گردد.

 

مهم: مرخصی ساعتی مرخصی استحقاقی کمتر از یک روز( ساعتی) نباید از 12 روز تجاوز کند.

مطابق ماده (۲) آیین نامه مرخصی ها- مصوب سال ۱۱۳۴۶- که در حال حاضر نیز معتبر است، مرخصی کمتر از یک روز( مرخصی استحقاقی ساعتی) نباید از ۱۲ روز تجاوز نماید (دادنامه شماره ۵۰۱ مورخ ۱۳۹۸/۷/۳۰ هیئت تخصصی استخدامی دیوان عدالت اداری)

 

قوانین و شرایط دریافت مرخصی زایمان و کمک هزینه بارداری

طبق ماده ۶۷ قانون سازمان تأمین اجتماعی بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که ظرف یکسال قبل از زایمان سابقه پرداخت شصت روز حق بیمه را داشته باشد می تواند به شرط عدم اشتغال به کار از کمک هزینه بارداری اسفاده کند.

طبق ماده ۶۸ قانون تأمین اجتماعی، بیماه شدن زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که در طول مدت یک سال قبل از وضع حمل بیمه شصت روز را پرداخته باشد؛ از کمک هزینه ها و معاینه های پزشکی و معالجات قبل، حین و بعد زایمان استفاده خواهد کرد.

بیمه شده می تواند به جای کمک هزینه های نامبرده، مبلغی وجه نقد را از سازمان تأمین اجتماعی در خواست نماید.

میزان مبلغ درخواستی در آیین نامه هایی که از طرف هیئت مدیره سازمان تهیه و به تصویب شورای عالی سازمان می رسد تعیین خواهد شد.

مرخصی زایمان و بارداری برای فرزندان چهارم به بعد، تعلق نمی گیرد؛ مگر اینکه فرزندان قبلی فوت شده باشند.

طبق ماده ۷۶ قانون کار در مواردی که به تشخیص پزشک سازمان تأمین اجتماعی، نوع کار برای کارگر باردار خطرناک یا سخت تشخیص داده شود، کارفرما باید تا پایان دوره بارداری کارگر بدون کسر حقوق کار مناسب تر و سبکتری به او ارجاع نماید.

 

مدت مرخصی زایمان

مدت مرخصی زایمان تا ۳ فرزند، برای مادرانی که فرزندشان را از شیر خود تغذیه می کنند:

۱) برای زایمان های یک قلو و دوقلو 9 ماه؛

۲) برای زایمان های سه قلو و بیشتر، یک سال می باشد.

۳) طبق ماده ۶۳ قانون، کمک هزینه بارداری( حقوق دریافتی در استراحت پزشکی بعد از زایمان):

۴) حداکثر مدت 6 ماه( ۱۸۰ روز قبل و بعد از زایمان) بدون کسر 3 روز اول است.

۵) حداقل 3 ماه آن باید بعد از تاریخ زایمان باشد.

۶) مرخصی استعلاجی قبل از زایمان:

۷) ممکن است در دوران بارداری، مادر به خاطر مشکلاتی و به تشخیص پزشک نیاز به استراحت در منزل داشته باشد در این صورت می تواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند. این مرخصی تأثیری بر مرخصی بارداری ندارد و فرد می تواند از هردو استفاده کند بدون آنکه مرخصی دوران بارداری کم شود.

۸) مرخصی استعلاجی اگر از ۱۵ روز در سال بیشتر نشود. فقط تایید پزشک معالج را لازم دارد.

۹) اگر بیشتر از 15 روز و کمتر از ۶۰ روز باشد، تأییدیه پزشک مورد اعتماد سازمان تأمین اجتماعی را لازم دارد.

۱۰) اگر این دوره بیشتر از ۶۰ روز باشد، باید به تأیید شورای پزشکی تأمین اجتماعی برسد.

۱۱) مدت این مرخصی جزو سوابق بیمه شده محسوب می شود.

 

ماده ۶ آیین نامه اجرایی قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی:

مادران مشمول این آیین نامه می توانند طی ساعات مقرر کار روزانه، حداکثراز یک ساعت مرخصی ساعتی استفاده کنند.

مادران یاد شده می توانند برحسب نیاز کودک مرخصی مزبور را حداکثر در سه نوبت استفاده کنند.

 

مرخصی پاس شیر

بر اساس ماده ۶ قانون ترویج تغذیه نوزاد با شیر مادر و نیز حمایت از مادران شیرده، کارگر زن مجاز است برای مدت دو سال یعنی تا دو سالگی نوزاد روزانه به مدت یک ساعت از مرخصی ساعتی به منظور شیردهی به نوزاد استفاده کند. لازم به ذکر است که این زمان می تواند در ابتدای شروع ساعت کاری و یا در انتهای ساعات کاری در نظر رفته شود. ضمناً برای مادرانی که صاحب فرزندان دو قلو یا چند قلو هستند روزانـه بـه مـدت دو ساعت ازمرخصی ساعتی میتوانند برخوردار شوند.

 

 

مرخصی های استفاده نشده

براساس ماده ۶۶ قانون کار، کارگر نمیتواند بیش از ۹ روز از مرخصی سالیانه خود را و اگر شخصی در طول سال از استفاده نکند ، می تواند کل مبلغ مربوط به مرخصی خود را از شرکت دریافت نماید، اما اگر بخواهد میتواند ۹ روز آن را ذخیره کند و مابقی آن باید در پایان سال به کارگر پرداخت شود. براساس قانون مدیریت خدمات کشوری کلیه کارکنان دولتی مجاز به ذخیره مرخصی خود تا سقف ۱۵ روز هستند.

مرخصی همواره میتواند به عنوان یک عامل تشویقی برای کارمندان محسوب شود و همکاری کارفرمایان با آنها برای استفاده از مرخصی در این زمینه راهگشاست. در هر حال رفتن کارمندان به مرخصی سبب افزایش انرژی و روحیه ی آنها میشود و قادر خواهند بود با خلاقیت بیشتری مسائل و موضوعات مربوطه را پیش ببرند.

 

دیدگاهتان را بنویسید

عضویت | ورود
سلام ! شماره موبایل یا ایمیل خود را وارد کنید

ورود شما به معنای پذیرش قوانین سایت حسابدارشید می باشد.

برگشت
کد تایید را وارد کنید
کد تایید برای شماره موبایل شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد تا دیگر
برگشت
رمز عبور را وارد کنید
رمز عبور حساب کاربری خود را وارد کنید
برگشت
رمز عبور را وارد کنید
رمز عبور حساب کاربری خود را وارد کنید
برگشت
درخواست بازیابی رمز عبور
لطفاً پست الکترونیک یا موبایل خود را وارد نمایید
برگشت
کد تایید را وارد کنید
کد تایید برای شماره موبایل شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد تا دیگر
ایمیل بازیابی ارسال شد!
لطفاً به صندوق الکترونیکی خود مراجعه کرده و بر روی لینک ارسال شده کلیک نمایید.
تغییر رمز عبور
یک رمز عبور برای اکانت خود تنظیم کنید
تغییر رمز با موفقیت انجام شد

تماس با ما | ۹ الی ۱۴