شرکت های تجاری معمولاً فعالیت های حساس و بسیار مهمی را انجام میدهند. این فعالیت ها منجر به هزینه های بزرگی میشوند و برای شرکت ها درآمد قابل توجهی به همراه دارند. حسابداری بازرگانی نقش مهمی در بررسی و رسیدگی به امور مالی شرکت های تجاری دارد و به منظور انجام این کار، بسیار حائز اهمیت است.
حسابداری بازرگانی در شرکت های تجاری مسئولیت بررسی و محاسبه سود و زیان شرکت در دوره های مالی مشخص را برعهده دارد. عامل مهمی که در حسابداری بازرگانی بیانگر اهمیت دارد، تعیین میزان سود و زیان شرکت در دوره های مالی خاص است.
حسابداری بازرگانی چیست؟
حسابداری بازرگانی مسئولیت بررسی سود و زیان وارد بر هر شرکت را به عهده دارد و این موضوع به عنوان عاملی بسیار حائز اهمیت در حسابداری بازرگانی محسوب میشود.
اهمیت این مسئله در موفقیت هر تجارت بسیار بالاست، زیرا سود و زیان یک شرکت نشان دهنده عملکرد آن است. شرکتهای بازرگانی مختلف باید حساب شرکت خود را به نظم درآورده و در صورتهای مالی منظم، سود و زیان خود را رصد کنند.
حسابداران بازرگانی باید در امور مکاتبات اداری، ثبت و بایگانی سندها، استفاده از تجهیزات اداری، تهیه گزارشات و سندهای مالی، امور بانکی، قوانین مالیاتی و بیمهای که در حوزه بازرگانی اعمال میشوند، تسلط کامل داشته باشند و بتوانند امور مالی مربوط به شرکتهای بازرگانی را به ترتیب قرار دهند.
وظایف حسابدار بازرگانی
وظایف حسابداران در حوزه بازرگانی بسیار متنوع هستند. برخی از این وظایف محسوب به عنوان وظایف عمومی است که تمام حسابداران باید آنها را انجام دهند. اما برخی دیگر از وظایف صرفاً مربوط به حسابداران بازرگانی است و نیازمند تخصص آنها میباشد. از جمله وظایف حسابداران بازرگانی میتوان به ضبط اسناد حسابداری سازمان بازرگانی و تهیه صورتهای مالی اشاره کرد.
تهیه صورتهای مالی به عنوان یکی از وظایف حسابداران بازرگانی، به شمار میرود. حسابداران مسئولیت دارند صورتهای مالی را بهطور کامل و دقیق تنظیم کنند تا سود و زیان، داراییها و بدهیها، درآمدها و هزینهها بهخوبی مشخص گردد.
تهیه گزارش سود و زیان شرکت نیز جزو وظایف مهم حسابداران بازرگانی میباشد. تهیه گزارش سود و زیان حاصله یکی از وظایف حسابداران بازرگانی است و مدیران شرکتها برای برنامهریزی برای آینده شرکت، نیاز دارند تا سود و زیان شرکت را بهخوبی بررسی نمایند. اعلام سود و زیان نیز مسئولیت حسابدار بازرگانی است. در این بررسی، نه تنها دوره زمانی کنونی، بلکه از زمان تأسیس شرکت، سود و زیان بررسی میشود.
تنظیم ترازنامه مالی نیز از وظایف حسابداران بازرگانی است. صورتهای مالی، شامل ترازنامهها، باید با دقت و صحیح تنظیم شوند. موارد عنوان شده برخی از وظایف حسابدار در حسابداری بازرگانی بود. در ادامه به بررسی دقیق تر تهیه ترازنامه می پردازیم.
ترازنامه در حسابداری
ترازنامه در حسابداری، یک گزارش است که در یک زمان مشخص، اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی، تعهدات اقتصادی و حقوق مالی صاحبان سرمایه را ارائه میدهد. این گزارش با استفاده از داراییها، بدهیها و سرمایه واحد تجاری تشکیل میشود. ترازنامه عنصر اساسی حسابداری است و به عنوان صورت وضعیت مالی نیز شناخته میشود. همچنین، با عنوان بیلانسشیت نیز شناخته میشود.
ترازنامه همراه با سایر صورتهای مالی اساسی، در پایان دوره مالی تهیه میشود و به یک زمان خاص، مانند تاریخ 29 دی 1389، مربوط میشود. به عبارت دیگر، ترازنامه وضعیت مالی واحد تجاری را در تاریخ مشخصی با نمایش داراییها، بدهیها و سرمایه، نشان میدهد.
رابطه ترازنامه با معادله اساسی حسابداری و حساب T
ترازنامه، مانده حسابها را به سه بخش اصلی، یعنی دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام یا حقوق مالکانه تقسیم میکند. معادله اساسی حسابداری و حساب T نیز برای درک بهتر ارتباط با ترازنامه مورد بررسی قرار میگیرند.
در حساب T، گردش و تراکنشهای مربوط به یک حساب خاص نمایش داده میشود و مهم نیست که طرف چپ و راست همانند ترازنامه برابر باشند. ترازنامه را میتوان به عنوان یک حساب T گسترده در نظر گرفت که به جای یک حساب خاص، ماندههای همه حسابها را در خود ذخیره میکند و طرف چپ و راست آن با هم برابر است.
در ترازنامه، دارایی ماهیت بدهکار دارد و طرف راست ترازنامه نیز ماهیت بدهکار دارد. در حساب T نیز، طرف راست تراز ماهیت بدهکار دارد. از طرف دیگر، در ترازنامه، طرف چپ ماهیت بستانکار دارد و بدهی و حقوق صاحبان سهام نیز ماهیت بستانکار دارند. در حساب T نیز، طرف چپ ماهیت بستانکار دارد. بنابراین، ترازنامه و حساب T از نظر ماهیت طرف راست و چپ، همانند یکدیگر هستند. لازم به ذکر است که در ترازنامه، مانده نهایی هر حساب T در جایگاه مربوط به خود قرار میگیرد. به عبارت دیگر، ترازنامه از مجموعهای از حسابهای T مختلف تشکیل شده است و فقط مانده حسابها در ترازنامه ثبت میشود.
ترازنامه در حسابداری بازرگانی چگونه نوشته می شود؟
ترازنامه در حسابداری بازرگانی به صورت جدولی تنظیم میشود که دارای دو طرف چپ و راست است. طرف چپ ترازنامه شامل حسابهای بستانکار (بدهیها و حقوق صاحبان سهام) است و طرف راست آن حسابهای بدهکار (داراییها) را نمایش میدهد. در واقع، طرف چپ ترازنامه نشان دهنده منابع شرکت و طرف راست نمایانگر استفاده از منابع است.
برای نوشتن ترازنامه در حسابداری بازرگانی، شما باید از حسابهای مختلف استفاده کنید و ماندههای آنها را در ستون مربوطه وارد کنید. برای هر حساب، مانده بستانکار یا بدهکار آن را در ستون مربوطه درج میکنید.
در ابتدای ترازنامه، معمولاً حسابهای بستانکار آورده میشوند و در انتهای آن حسابهای بدهکار قرار میگیرند. در طول ستونهای مقابل هر حساب، جمع بستانکار و بدهکارها محاسبه میشود و در ستون پایین ترازنامه آورده میشود.
ترازنامه باید به صورت دورهای تنظیم شود، به این معنی که ماندههای حسابها بر اساس تاریخ مشخصی (معمولاً آخر سال مالی) باشد. همچنین، در ترازنامه باید شماره حسابها، نام حسابها و واحد پولی که استفاده میشود، آورده شوند.
جمع بندی
در حسابداری بازرگانی، ترازنامه نشان دهنده مانده حسابهای بستانکار و بدهکار شرکت در یک زمان خاص است. ترازنامه به صورت جدولی تنظیم میشود و شامل دو طرف چپ و راست است. طرف چپ ترازنامه شامل حسابهای بستانکار (بدهیها و حقوق صاحبان سهام) است و طرف راست آن حسابهای بدهکار (داراییها) را نمایش میدهد.
وظایف حسابدار در تهیه ترازنامه عبارتند از:
- تجمیع مانده حسابهای بستانکار و بدهکار در یک زمان خاص.
- درج ماندههای حسابها در ستونهای مناسب (بستانکار یا بدهکار) در ترازنامه.
- محاسبه جمع بستانکار و بدهکارها برای هر طرف (چپ و راست) و درج آنها در پایین ترازنامه.
- درج نام حسابها، شماره حسابها و واحد پولی که استفاده میشود.
- تنظیم ترازنامه به صورت دورهای بر اساس تاریخ مشخصی (معمولاً آخر سال مالی).
ترازنامه در حسابداری بازرگانی ابزاری مهم است که به مدیران و سایر صاحبان سهام اطلاعات مهمی را درباره وضعیت مالی شرکت در یک زمان خاص ارائه میدهد. با بررسی ترازنامه، میتوان از تراز مالی شرکت، نقاط قوت و ضعف آن، روند رشد و سودآوری را بررسی کرد و تصمیمهای مالی مهمی را اتخاذ نمود.
منابع: