قبل از این که به مالیات شرکت در حال انحلال و یا ورشکسته بپردازیم بهتر است ابتدا به مفهوم انحلال شرکت بپردازیم. شرکتها بهعنوان شخصیتهای حقوقی برای فعالیت اقتصادی تشکیل میشوند. مرگ این اشخاص حقوقی علتهای گوناگونی دارد. به شرکت در حال انحلال، اصطلاحاً شرکت در حال تصفیه نیز میگویند. زمانی که عملیات تصفیه به پایان برسد، شرکت منحل خواهد شد و عملا وجود خارجی نخواهد داشت.
پروسه تصفیه نیاز به اطلاعات زیادی دارد. در این عملیات مدارک زیادی باید به اداره ثبت و سازمانهای مختلف ارسال تا انحلال شرکت بدون هیچ مشکلی ثبت شود. درصورتیکه این پروسه بهدرستی انجام نشود میتواند هزینههای زیادی بابت مالیات شرکت منحل شده بر دست سرمایه گذاران و مدیران تصفیه بگذارد. بهطورکلی آشنایی با مالیات انواع شرکتها اهمیت بسیار زیادی برای اشخاص حقیقی، حقوقی و صاحبان کسبوکارها دارد.
پرداخت مالیات شرکت منحل شده به عهده چه کسی است؟
پروسه مالیات شرکتهای غیر فعال با مالیات شرکتهای منحل شده متفاوت است. ماده ۱۹۸ قانون مالیات مستقیم به تعیین مسئول مالیات شرکت منحل شده پرداخته است. در شرکتهای در حال تصفیه، مدیران تصفیه اشخاص حقوقی بهصورت جمعی یا فردی، بر اساس قانون مالیات مستقیم و قانون مالیات بر ارزشافزوده، مکلف هستند تا مالیات اشخاص حقوقی را پرداخت کنند. در ادامه این ماده به صراحت ذکر شده که مدیر یا مدیران تصفیه، برای پرداخت بدهیهای مالیاتی که مربوط به دوران مدیریت آنها است با شخص حقوقی «مسئولیت تضامنی» خواهند داشت.
طبق این قانون، بااینکه تنها شخص حقوقی (یعنی شرکت) مسئول پرداخت مالیات بهصورت مستقیم است. اما، مدیر تصفیه هم در قبال پرداخت مالیات وظایفی برعهده دارد. به این صورت، سازمان امور مالیاتی میتواند از شرکت در حال تصفیه و هم مدیر تصفیهای که مسئولیت تصفیه آن شرکت را بر عهده دارد اخذ مالیات را ترتیب دهد. مدیر تصفیه با فروش داراییهایی شرکت میتواند بدهیهای شرکت را تصفیه و مالیات را پرداخت کند. درآمدهای شرکت در دوران تصفیه به شرطی که بهقصد کسب سود نباشد، مانند فروش داراییها برای تقسیم سرمایه یا پرداخت بدهیها، شامل مالیات بر درآمد نمیشود.
قانون محاسبه مالیات شرکتهای در حال انحلال
ماده ۱۱۵ قانون مالیاتهای مستقیم، به نحوه محاسبه مالیات شرکتهای منحل شده در دوره انحلال اشاره میکند. با استناد به ماده ۱۱۵ قانون مالیاتهای مستقیم «مالیات دوره انحلال با اعمال نرخ ۲۵ درصد بر ارزش دارایی شخص حقوقی منهای بدهیها و سرمایه پرداختشده و اندوختهها و مانده سودهایی که مالیات آن قبلاً پرداخت گردیده، تعیین میشود». بهاینترتیب سود مربوط به فعالیتهای دوره مالی منتهی به تاریخ انحلال از طریق ارزیابی ارزش داراییهای شرکت شناسایی میشود.
شرکت باید بابت فعالیتهای دوره مالی که به تاریخ انحلال منتهی میشود، اظهارنامههای موضوع مواد ۱۱۴ و ۱۱۶ قانون مالیات مستقیم را به اداره امور مالیاتی ارسال نماید. عدم آگاهی از قوانین مالیات شرکت منحل شده و عدم ارائه این اظهارنامهها، میتواند در مواردی منجر به فرار مالیاتی شود و هزینههای بیشتری برای شرکت ایجاد کند.
تفاوت ورشکستگی با انحلال
تا اینجا فهمیدیم که به طور کلی انحلال هنگامی که شرکت به اهداف مورد نظر خود رسیده باشد، حکم دادگاهی صادر شده باشد و یا به هر دلیلی مجبور شده باشد رخ میدهد. اما ورشکستی به طور موقت قابل اجرا است و صرفا زمانی رخ می دهد که شرکت توانایی پرداخت بدهی ها و هزینه های خود را نداشته باشد. بنابراین تفاوت اساسی آن ها در این است که ورشکستگی صرفا پایان رسمی یک شرکت نمی باشد. بنابراین چنانچه بعد از مدتی توانایی پرداخت بدهی های خود را پیدا کند، می تواند از حالت ورشکستگی خارج شود در صورتی که انحلال اینگونه نیست.
روش محاسبه مالیات شرکت ورشکسته
مطابق ماده ۱۹۸ قانون مالیات مستقیم شرکتهای منحل و ورشکسته هم باید مالیات پرداخت کنند. در قوانین مالیاتی شرکت ورشکسته اشخاص حقوقی به صورت فردی یا به صورت جمعی موظف هستند مبلغ مالیات تعین شده پرداخت کنند.
برای انحلال شرکت اخذ مفاصا حساب از اداره دارایی امری ضروری است. مفاصا حساب مالیاتی در حسابداری به معنای دریافت برگه تسویه بدهی مالیاتی است. اما اگر شرکت بدهی مالیاتی داشته باشد مفاصا حساب داده به شرکت داده نمیشود. پس لازم است اعضای شرکت که سمت و تعهدی دارند وظایف قانونی خود را انجام دهند تا تحت پیگرد سازمان امور مالیاتی قرار نگیرند. لازم به ذکر است به تعویق انداختن پرداخت دیون مالیاتی شرکت موجب اعمال جریمه میشود.
برای محاسبهی مالیات در شرکتهایی که با کسری بودجه مواجه شدهاند، لازم است مبلغ بدهی با توجه به سهم الشرکه تمام افراد محاسبه شود. به این ترتیب هر فردی به میزان سهم الشرکهاش مسئولیت دارد که مبلغ مالیات تعلق گرفته را واریز کند. حتی اگر مدیر عامل هم عضوی از هیئت مدیره باشد لازم است به میزان سهمی که در شرکت دارد مبلغ تعیین شده را پرداخت کند.
جمعبندی
یکی از نگرانیهای سهامداران شرکتهای ورشکسته در مورد مالیات آن شرکتها این است که آیا معاف از مالیات هستند یا اینکه به آنها نیز مالیات تعلق میگیرد. در این مطلب علاوه بر بررسی لزوم پرداخت مالیات مسئولین، در مورد پرداخت مالیات در شرکتهایی که کسری بودجه دارند نیز توضیح و همچنین به عواقب و هزینههای عدم پرداخت مالیات شرکتی که ورشکست شده نیز پرداخت شد.
منابع: