واحدهای تولیدی و معدنی در مناطق آزاد و مناطق کمتر توسعه یافته یا مناطق محروم به دلیل شاخص توسعه کمتر از میانگین، در نظام سیاستگذاری داخلی ایران مورد توجه قرار میگیرند. این مناطق با فعالیتهای خاص، از معافیت مالیاتی بهرهمند میشوند. واحدهای اقتصادی در صورت معافیت از مالیات، هزینههای کمتر و در نتیجه سوددهی بیشتری خواهند داشت.
معافیت مالیاتی مراکز خاص در مناطق محروم
ماده ۱۳۲ قانون مالیاتهای مستقیم درآمد، موسسات تولیدی و معدنی اشخاص حقوقی و نیز بیمارستانها، هتلها و مراکز گردشگری در مناطق محروم را به مدت ۱۰ سال با نرخ صفر درصد از مالیات معاف میکند.
شرایط خاص: واحدهای تجاری که به ماده مذکور مربوط میشوند و بیش از پنجاه نفر نیروی کار دارند و در دوره معافیت، نیروی کار خود را حداقل پنجاه درصد افزایش دهند، مشمول معافیت مالیاتی با نرخ صفر درصد میشوند. بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم، برای هر سال افزایش کارکنان یک سال، مدت معافیت آنها به مدت یک سال افزایش مییابد.
مدت معافیت مالیاتی
دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر برای واحدهای اقتصادی مشمول این ماده در شهرکهای صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی دو سال است. اما اگر شهرک صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی در مناطق کمتر توسعه یافته قرار داشته باشد، مدت معافیت از ۲ سال به ۳ سال افزایش مییابد.
محاسبه مالیات پس از دوره معافیت
بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم، واحدهای تجاری در مناطق محروم تا زمانی که درآمد مشمول مالیات آنها دو برابر سرمایه ثبت و پرداخت شده باشد از مالیات معاف هستند، سپس مالیات آنها با نرخ صفر درصد محاسبه میشود.
حمایت مالیاتی از سرمایهگذاری در شرکتهای تولیدی و معدنی
بند «ث» ماده ۱۳۲ قانون مالیاتهای مستقیم به حمایت مالیاتی از واحدهای تولیدی و معدنی در مناطق محروم و سایر مناطق اشاره میکند. این بند شامل دو بخش است که در زیر به آنها میپردازیم.
حمایت مالیاتی در مناطق محروم
در بخش اول بند «ث»، آمده است: «مالیات سالهای بعد از دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر در صد، تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد به دو برابر سرمایه ثبت و پرداخت شده برسد، همچنان با نرخ صفر درصد محاسبه میشود. پس از آن، مالیات متعلقه با نرخهای مقرر در ماده ۱۰۵ قانون مالیات مستقیم و تبصرههای آن محاسبه و دریافت میشود.»
حمایت مالیاتی در سایر مناطق
بخش دوم بند «ث» مربوط به حمایت از سرمایهگذاری در واحدهای تولیدی و معدنی سایر مناطق است. طبق این بخش آمده است: «پنجاه درصد مالیات سالهای بعد از دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر درصد و پنجاه درصد باقیمانده با نرخهای مقرر در ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم و تبصرههای آن محاسبه و دریافت میشود. این حکم تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد، معادل سرمایه ثبت و پرداخت شده شود، ادامه مییابد. بعد از آن، صد درصد مالیات متعلقه با نرخهای مقرر در ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم و تبصرههای آن محاسبه و دریافت میشود.»
شرایط برخورداری از حمایت مالیاتی واحدهای تولیدی و معدنی
در ماده مذکور، آییننامهها و بخشنامههای مرتبط شرایطی برای برخورداری از این حمایت مالیاتی ذکر شده است. در ادامه به این شرایط اشاره خواهیم کرد.
صدور پروانه بهرهبرداری یا قرارداد استخراج و فروش
اولین شرط برای برخورداری از این حمایت، صدور پروانه بهرهبرداری یا قرارداد استخراج و فروش از وزارتخانههای مربوطه مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت است.
محدوده جغرافیایی
شرط دوم که به نوعی سختگیرانه است، در یکی از آییننامههای اجرایی ماده ۱۳۲ قانون مالیاتهای مستقیم ذکر شده است. طبق این بند، واحدها برای برخورداری از نرخ صفر باید در شعاع ۱۲۰ کیلومتری مرکز تهران (به استثنای شهرکهای صنعتی قم، سمنان، اشتهارد و کاسپین) یا در شعاع ۵۰ کیلومتری مرکز اصفهان و ۳۰ کیلومتری مرکز سایر استانها و شهرهای با جمعیت بیش از ۳۰۰ هزار نفر قرار بگیرند.
اعلام درآمد حاصل از فعالیتهای تولیدی و معدنی
شرط سوم که میتوان آن را از متن قانون استخراج کرد، این است که واحدها باید درآمد حاصل از فعالیتهای تولیدی و معدنی خود را اعلام کنند؛ در غیر اینصورت، از این حمایت مالیاتی بهرهبرداری نخواهند کرد. این نکته بسیار مهم است و باید به آن توجه داشته باشید. زیرا درآمدهای کتمان شده مشمول نرخ صفر نخواهند بود.
نکات مهم معافیت مالیاتی شرکتهای معدنی و تولیدی در مناطق محروم و سایر مناطق
در همین ماده قانونی، چندین نکته مهم وجود دارد که باید به آنها توجه کرد. در ادامه به این نکات مهم اشاره میکنیم.
محدودیت برای اشخاص حقیقی
نکته اول آن است که اشخاص حقیقی امکان استفاده از این حمایت مالیاتی را ندارند؛ زیرا صرفاً مربوط به اشخاص حقوقی است.
محدودیت برای شرکتهای دولتی
نکته دوم این است که شرکتهای دولتی نمیتوانند از این حمایت مالیاتی استفاده کنند؛ زیرا متن قانون تأکید میکند که تنها بر واحدهای حقوقی غیردولتی تأکید شده است.
نتیجهگیری
بنا به ماده ۱۳۲ قانون مالیاتهای مستقیم، دولت برای سرمایهگذاری در شرکتهای تولیدی و معدنی در مناطق محروم و سایر مناطق طرحهای حمایت مالیاتی در نظر گرفته است. مناطق محروم و سایر مناطق تحت شرایطی از معافیت مالیاتی بهرهمند میشوند. در مناطق محروم، مالیات سالهای بعد از دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر درصد محاسبه میشود. این روش تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد به دو برابر سرمایه ثبت و پرداخت شده برسد ادامه دارد. پس از آن، مالیات متعلقه با نرخهای مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم محاسبه و دریافت میشود. در سایر مناطق، پنجاه درصد مالیات سالهای بعد از دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر درصد و پنجاه درصد باقیمانده با نرخهای مقرر در قانون محاسبه و دریافت میشود تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد، معادل سرمایه ثبت و پرداخت شده بشود. سپس صد درصد مالیات متعلقه با نرخهای مقرر محاسبه و دریافت میشود.
توجه به شرایط و محدودیتهایی که برای برخورداری از این حمایت مالیاتی در نظر گرفته شده است، بسیار مهم است. در هر صورت، حمایت مالیاتی از سرمایهگذاری در شرکتهای تولیدی و معدنی در مناطق محروم و سایر مناطق، بهبود و توسعه اقتصادی این مناطق را هدف دارد.
منابع: