حسابداری داراییهای ثابت یکی از بخشهای مهم و کلیدی حسابداری مالیاتی است. این حوزه به بررسی وضعیت داراییهای ثابت یک سازمان، استفاده از آنها و ظرفیت ایجاد شده توسط آنها میپردازد.
داراییهای ثابت شامل دو بخش اصلی میباشند: تجهیزات و ماشین آلات و ساختمان. در این مقاله، به بررسی مفهوم داراییهای ثابت، نحوه حسابداری آن ها، محاسبه و دسته بندی و اینکه چرا حسابداری داراییهای ثابت مهم است، میپردازیم.
مفهوم داراییهای ثابت
داراییهای ثابت به داراییهایی اطلاق میشود که در طول مدت زمان ثابت باقی میمانند و تغییرات آنها به دلیل عواملی مانند مصرف، سایر عوامل کنترل شده یا خرابی تجهیزات و تسهیلات، تحریک نشده و با نگهداری مناسب میتوانند برای مدت بلند مدت مورد استفاده قرار گیرند. داراییهای ثابت شامل تمام منابعی هستند که یک شرکت برای تولید محصولات خود به آنها نیاز دارد. داراییهای ثابت میتوانند شامل ساختمان ها، تجهیزات، ماشین آلات و سایر منابعی باشند که در مدت زمان طولانی به کار خواهند رفت. این داراییها مقدار قابل توجهی از سرمایه شرکت را تشکیل میدهند و برای حفظ نقش وجودی آن ها، احتیاج به توسعه در جهت بروزرسانی و تعمیرات دارند.
مثالهایی از داراییهای ثابت عبارتند از ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات، ابزارهای دقیق، دفاتر، وسایل نقلیه، زمین، ایستگاههای تقویتی و یا ایستگاههای برق.
در سیستمهای حسابداری، داراییهای ثابت به عنوان یکی از سه دسته اصلی داراییها شناخته میشوند که شامل داراییهای جاری، داراییهای ثابت و داراییهای نامشهود میباشد.
نحوه حسابداری داراییهای ثابت
حسابداری داراییهای ثابت، نحوه ثبت و ردیابی داراییهایی است که برای مدت طولانی بدست میآیند و به صورت مستقیم به تولید محصولات و خدمات مرتبط با محصولات کمک میکنند. این داراییها به عنوان فعالیتهای پایه شرکت محسوب میشوند و به دلیل حساسیت بسیاری که دارند، به صحیح ترین شکل ممکن باید حسابداری شوند.
این قسمت به عنوان یکی از بخشهای مهم و حیاتی حسابداری سازمانها و شرکتها محسوب میشود و تمرکز اصلی آن بر داراییهایی است که شامل ماشین آلات، تجهیزات، ساختمان، زمین و دیگر داراییهای مرتبط هستند. در ادامه روشهای مختلف حسابداری داراییهای ثابت را شرح میدهیم.
روش هزینه اصلی (Original Cost Method):
این روش پرکاربردترین روش برای حسابداری داراییهای ثابت است. در این روش، دارایی به ارزش خریداری شده ثبت میشود و سپس به صورت کاربری به میزان مشخصی کاهش ارزش مییابد. این کاهش ارزش معمولاً به رویکرد توالی خطی (طرح خطی) برمی گردد.
روش هزینه گران (Heavy Cost Method):
در این روش، داراییهای ثابت ابتدا به ارزش بالاترین هزینه خرید آنها در مدت خرید ثبت میشوند. به عبارت دیگر، هزینه اصلی پرداخت شده برای دارایی ثابت گرفته میشود.
روش ارزش خالص (Net Realizable Value Method):
در این روش، داراییهای ثابت به ارزش خالص فعلی آنها ثبت میشوند. این ارزش خالص معمولاً به صورت تفاوت بین ارزش عادلانه و هزینه ساخت دارایی تعریف میشود.
روش ارزش عادلانه (Fair Value Method):
در این روش، داراییهای ثابت به ارزش عادلانه فعلی آنها ثبت میشوند. ارزش عادلانه به معنی ارزش بازاری داراییها در هر زمانی است.
به طور خلاصه، حسابداری داراییهای ثابت بر اساس روش هزینه اصلی، هزینه گران، ارزش خالص و ارزش عادلانه تعریف میشود. برای انتخاب روش مناسب، باید عوامل مختلفی از جمله نوع دارایی، برنامه ریزی اجرایی، رویکردهای قانونی و بودجه را در نظر گرفت. پس از انتخاب روش مناسب، سازمان یا شرکت میتواند به طور دقیق داراییهای ثابت خود را حسابداری و ارزیابی کند.
محاسبه و دسته بندی داراییهای ثابت
برای محاسبه داراییهای ثابت، در ابتدا باید ارزش کلی آنها را محاسبه کرد. ارزش داراییهای ثابت شامل ماشین آلات، تجهیزات، ساختمانها و دیگر منابع مرتبط میشود. سپس باید هزینه تعمیرات و جایگزینی را نیز در نظر گرفت.
محاسبه و دسته بندی داراییهای ثابت عموماً بر اساس سالانه صورت میگیرد و شامل مراحل زیر است:
محاسبه هزینه اصلی داراییهای ثابت:
این مرحله شامل محاسبه هزینه اصلی داراییهای ثابت مانند ساختمان، تجهیزات، اتومبیل، ماشین آلات و غیره است که میتواند شامل خرید، بهبود، تعمیر و نگهداری باشد.
محاسبه هزینه کاهش ارزش داراییهای ثابت:
این مرحله شامل محاسبه هزینه ارزش کاهشی داراییهای ثابت مانند ساختمان، تجهیزات، اتومبیل، ماشین آلات و غیره است که میتواند شامل خوردگی، سایش، خرابی و غیره باشد.
تعیین مقدار داراییهای ثابت:
در این مرحله، مقدار هر دارایی ثابت با توجه به هزینه اصلی و هزینه ارزش کاهشی آن محاسبه میشود.
دسته بندی داراییهای ثابت:
پس از محاسبه مقدار داراییهای ثابت، آنها بر اساس نوع دارایی، مالکیت و استفاده از آنها دسته بندی میشوند. برخی از انواع دسته بندی شامل خودرو، تجهیزات، ساختمان، میزان وسایل دفتر و غیره است. دسته بندی داراییهای ثابت میتواند به عنوان یک شاخص مهم برای داشتن صورت سود و زیان از اهمیت بالایی برخوردار باشد.
سخن آخر
حسابداری داراییهای ثابت شامل کلیه داراییهایی است که برای مدت طولانی در اختیار شرکت باقی میمانند و یا به طور مستقل از فعالیتهای عملیاتی درآمدزا، به بازدهی مستمر و پایداری میانجامند. هدف اصلی حسابداری داراییهای ثابت، محافظت در برابر خسارت و تضمین اتمام فعالیتهای شرکت است.
منابع: