تمامی کارمندان قانونی که در شرکتها، کارخانهها، ادارات و … مشغول به کار میباشند، باید بیمه باشند. برای بیمه کردن این افراد مبلغی را کارفرما از حقوق کارکنان و کارگران خود کسر کرده و از آنجا که کارفرما خود نیز در بیمه کردن کارکنانش سهمی دارد، طبق قانون به اندازه سهم خویش به آن مبلغ اضافه کرده و به سازمان تامین اجتماعی پرداخت میکند. طبق قوانین، بیمه حقوق برای دستمزدی که کارگران دریافت میکنند ۳۰٪ میباشد که شامل خدمات مختلفی است.
قانون بیمه حقوق و دستمزد
همانطور که گفته شد تمامی افرادی که طبق قرارداد مشخص و تابع نهادهای قانونی در هر شرکت و یا سازمانی مشغول کار باشند مشمول حق بیمه تأمین اجتماعی هستند.
طبق قانون، بیمه حقوق و دستمزد نیز مانند مالیات بخشی از کسورات قانونی میباشد، که پرداخت آن به صورت ماهانه، بر عهده کارفرما است. مبلغی که برای پرداخت حق بیمه از حقوق کارگران کسر میشود باید طبق قانون باشد و بیشتر یا کمتر از مقدار تعیین شده غیرقانونی است.
به طور کلی، مبلغی که توسط کارفرما برای هر یک از کارگران خود به سازمان بیمه تأمین اجتماعی پرداخت میشود حق بیمه نامیده میشود. بیمه گذار یا همان کارفرما موظف است که حق بیمه را طبق قرارداد بیمه پرداخت کند. زمان پرداخت و همچنین روش های پرداخت حق بیمه همانی است که در قرارداد بیمه توافق شده است. برای پرداخت میتوان از روشهای نقدی، صدور چک و … استفاده کرد.
بیمه حقوق برای چه خدماتی پرداخته میشود؟
همان طور که گفته شد حقوقی که به کارگران پرداخت میشود ۳۰٪ آن مشمول بیمه است که به ترتیب شامل موارد ذیل میشود: حقوق مشمول بیمه برای بازنشستگان ۱۲٪، برای فوت پیش از بازنشستگی ۲٪، و برای از کار افتادگی ۴٪ میباشد. همچنین برای درمان ۹٪، و برای بیکاری نیز ۳٪ در نظر گرفته میشود.
از کل سهم بیمه ای که پرداخت میشود، ۷٪ برای کارگر و ۲۳٪ درصد نیز برعهده کارفرما میباشد.
سهم کارفرما و کارگر در پرداخت حق بیمه
مجموع حق بيمه پرداختى به سازمان بیمه تأمين اجتماعى معادل ٣٠٪ حقوق و محاسبه شده کارمندی است که مشمول بیمه شده است. كه از این میزان ۲۳٪ سهم کارفرما و ۷٪باقی مانده آن سهم از حقوق و دستمزد دریافتی کارگر میباشد.
این میزان دریافتی حق بیمه به تفکیک بابت خدماتی از قبیل حقوق مشمول بیمه برای بازنشستگان ۱۲٪، برای فوت پیش از بازنشستگی ۲٪، و برای از کار افتادگی ۴٪ میباشد. همچنین برای درمان ۹٪، و برای بیکاری نیز ۳٪ در نظر گرفته میشود.
موردی که باید به آن توجه ویژه شود آن است که بر اساس ماده ٣۶ قانون تأمین اجتماعی، شخص کارفرما مسئول پرداخت حق بیمه سهم کارفرما و بیمه شده میباشد و بیمه شده در این زمینه هیچ مسئولیتی ندارد.
مزایای مشمول بیمه حقوق
مطابق قانون محاسبه حقوق قانون کار، موارد مشمول بیمه حقوق و مزایای مشمول بیمه بسیار متعدد است و موارد مختلفی را شامل میشود، همه وجوه و مزایایی که چه به صورت نقدی و غیر نقدی تحت هر عنوان به کارگران و کارکنان پرداخت میشود میتواند از موارد مشمول بیمه حقوق و مزایای مشمول بیمه باشد؛ این موارد مشمول بیمه حقوق میتواند تحت عناوینی مثل مزد، دستمزد، کارمزد، کارآموزی و… باشد، به طور کلی پرداختیهای ذیل جزئی از موارد مشمول بیمه حقوق و مزایای مشمول بیمه هستند:
- مزد، حقوق و دستمزد
- مزایای شغلی مستمر و فوقالعاده
- بابت اضافه کار
- شیفت کاری
- کار در شب و کشیک فوقالعاده
- فوقالعاده برای کارهای سخت و زیان آور
- حق مربوط به حضور در جلسات
- مزد بابت روزهای تعطیلی و مرخصی
- کمک هزینه مسکن
- پاداش مستمر
- هزینه مربوط به ایاب و ذهاب کارکنان که به صورت ماهیانه پرداخت میشود
- دستمزد کارکنانی که به صورت کارمزدی مشغول کار هستند.
- دستمزد کارآموزان (در صورتی که به آنها در حین یادگیری و آموزش حقوق پرداخت میشود.)
مزایای غیرمشمول بیمه حقوق
در این بین خدماتی نیز برای کارکنان و کارگران ارائه میشود که جزئی از موارد مشمول بیمه حقوق نیستند این خدمات عبارتند از:
- بازخرید مربوط به ایام مرخصی
- هزینه عائله مندی
- پرداختیهای عیدی
- هزینه های سفر و ماموریت فوقالعاده
- ما به التفاوتی که به ازای کمک هزینه مسکن و خواربار در ایام بیماری پرداخت میشود.
- پاداش نهضت سواد آموزی
- حق التضمین
- مزایایی که برای پایان کار پرداخت میشود
- خسارت های مربوط به اخراج از کار
- پاداش های مربوط به افزایش تولید (در شرایطی که بیشتر از حقوق 2 ماه در طول سال پرداخت نشود)
و اما شخص مشمول بیمه حقوق باید چه شرایطی را دارا باشد؟ طبق ماده ۱۴۸ قانون تامین اجتماعی شخص مشمول بیمه باید دو شرط زیر را داشته باشد:
- در قبال دریافت مزد یا حق السعی، خدمات (فیزیکی یا فکری) ارائه دهد.
- به درخواست شخص دیگری (کارفرما) مشغول بکار شده باشد.
سه دسته از افراد مشمول پرداخت بیمه اجباری نیستند که عبارتند از:
- افرادی که بصورت تبعی و رایگان کار میکنند.
- افرادی که بصورت خود اشتغالی فعالیت دارند.
- ۳ کارگاههای خانوادگی (ماده ۱۸۸ قانون کار)
سخن آخر
همانطور که گفته شد تمامی افرادی که طبق قرارداد مشخص و تابع نهادهای قانونی در هر شرکت و یا سازمانی مشغول کار باشند مشمول حق بیمه تأمین اجتماعی هستند. همچنین مطابق قانون، بیمه حقوق و دستمزد نیز همچون مالیات بخشی از کسورات قانونی است، که پرداخت آن به صورت ماهانه، بر عهده کارفرما است. همچنین پرداخت حقوق و دستمزد مطابق شیوه قرار داد انواع مختلفی دارد که در متن به آن اشاره شد.
منابع: