موقعیتهای شغلی زیادی برای حسابداران وجود دارد اما اگر از شیوه های حسابداری حقوق و دستمزد آگاه نباشید به جرات میتوان گفت که بیشترین سهم از بازار کار را از دست خواهید داد. به دلیل اینکه حقوق و دستمزد، یکی از مهمترین بخش های واحد مالی بوده، که مدیران شرکتها به آن نگاه ویژهای دارند.

اگر در محاسبات حقوق، اشتباهی صورت گیرد شما با کارمندان، اداره دارایی، تأمین اجتماعی واداره کار با مشکل مواجه خواهید شد. برای اینکه بتوانید در حسابداری حقوق و دستمزد به تسلط کافی دست یابید باید علاوه برداشتن توانایی انجام ثبت های حسابداری. بتوانید به قوانین حاکم بر حقوق و دستمزد ازجمله قانون مالیاتهای مستقیم، قانون کار و تأمین اجتماعی تسلط کافی داشته باشید. بنابراین با آگاهی از این قوانین، علاوه بر کسب شهرت، موقعیتهای کاری بهتری برای خود به دست آورید

هزینه حقوق و دستمزد کارکنان، بخش زیادی از هزینه های یک موسسه را به خود اختصاص می دهد در دنیای رقابتی امروزه، واضح است مدیریت واحدهای اقتصادی نیازمند کنترل دقیق و منظم این هزینه ها می باشند. و از طرفی دیگر، کارکنان یک واحد اقتصادی توقع دارند حقوق و مزایای خود را به شکل منظم و صحیح دریافت کنند.

همچنین باید توجه نموده که محاسبات تعیین حقوق و مزایا حجم گسترده دارد. قوانین کشور، واحدهای اقتصادی را ملزم می نماید تا اطلاعات خاصی از تعداد کارکنان، حقوق و مزایای مربوطه را همه ماهه به دستگاههای ذیربط همچون وزارت دارایی برای وصول مالیات حقوق و سازمان تأمین اجتماعی برای ارائه خدمات ارسال نمایند .

برای اینکه موارد فوق به درستی صورت گیرد شرکتها نیازمند ایجاد یک سیستم منظم و کارآمد برای دایره حقوق و دستمزد است.

 

سیستم حقوق و دستمزد

یک سیستم حقوق و دستمزد باید به گونه ای طراحی گردد که اطلاعات لازم را به سرعت و به موقع جمع آوری و مبلغ صحیح قابل پرداخت به هر یک از کارکنان و دستگاههای مربوطه را محاسبه نماید. در ضمن باید از استقرار روشهای کنترلی مناسب جهت جلوگیری از پرداخت وجوه به شکل غیرقانونی به اشخاصی که به دنبال سوءاستفاده از منابع سازمان میباشند اطمینان معقولی حاصل نمود.

شرکتها در پرداخت حقوق و دستمزد تابع قانون کار میباشند توجه نمایید که قانون کار حداقل پرداخت های ممکن به کارگران را مشخص نموده و شرکتها حق پرداخت کمتر از حقوق و مزایای مشخص شده در قانون کار را نخواهند داشت. اما ممکن است در برخی از شرکتها مزایایی بیشتری علاوه بر مزایای مطروحه در قانون کار به کارکنان خودپرداخت نمایند که این مورد بلامانع است.

آنچه اهمیت دارد این است که حسابداران حقوق و دستمزد به ناچار باید اشراف کامل به قوانین مربوط به حقوق و دستمزد داشته باشند. اگر به عنوان حسابدار دایره حقوق و دستمزد، به تازگی شروع بکار نموده اید حتماً موارد ذیل را مدنظر قرار دهید:

۱.اخذ قرارداد کار کارکنان جهت آگاهی از توافقات مالی فی مابین کارگر و کارفرما

۲.اخذ دستورالعمل های مالی مربوط با حقوق و دستمزد مانند رفاهیات، مأموریت، مرخصی، ایاب و ذهاب

۳.آگاهی از نحوه عمل شرکت در خصوص تسویه حساب سنوات، عیدی و مرخصی در پایان سال یا ذخیره نمودن آن در حسابها

۴. درصورتیکه برای پرداختی های متفرقه همچون ایاب و ذهاب، کارانه و … دستورالعمل مدونیدر شرکت وجود ندارد با هماهنگی مدیرعامل شرکت نسبت به تهیه آنها اقدام و به تصویب هیئت مدیره برسانید تا پرداخت آنها قابلیت اتکا بیشتری داشته باشد.

۵. اخذ اسامی کارکنان دریافت کننده حقوق از ابتدای سال

۶. تفکیک کارکنان بازنشسته از سایر اشخاص

۷. اخذ شماره حساب کارکنان جهت پرداخت حقوق

مفاهیم اولیه حقوق ودستمزد

کارفرما کیست؟

کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست یا به حساب او در مقابل دریافت مزد به کار می پردازد (ماده ۳ قانون کار)

 

کارگر کیست؟

کارگر کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار میکند. (ماده ۲ قانون کار)

 

کارگاه چیست؟

کارگاه محلی است که کارگر به درخواست کارفرما یا نماینده او در آنجا کار میکنند (ماده 4 قانون کار)

 

قرارداد کارچیست؟

عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت، غیرموقت برای کارفرما انجام میدهد (ماده ۷ قانون کار)

کارگر مزایایی کمتر از امتیازات مقرر در قانون کار  منظور ننماید.

 

ساعت کار

مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد (ماده ۵۱ قانون کار)

 

حق السعی چیست؟

کلیه دریافت های قانونی که کارگر به اعتبار قرارداد کار اعم از مزد یا حقوق، کمک عائله مندی، هزینه های مسکن، خواربار، ایاب وذهاب، مزایای غیر نقدی، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و نظایر آنها دریافت مینماید را حق السعی می نامند. (ماده ۳۴ قانون کار)

 

مزد چیست؟

عبارت است از وجوه نقد و یا غیر نقد یا مجموع آنها که در قبال انجام کار به کارگر پرداخت میشود. (ماده ۳۵قانون کار)

 

مزد ساعتی

چنانچه مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد مزد ساعتی گفته میشود (تبصره ۱ ماده ۳۵ قانون کار)

 

کارمزد چیست؟

درصورتی مزد بر اساس میزان انجام کار و یا محصول تولیدشده باشد کارمزد گفته میشود (تبصره ۱ ماده ۳۵ قانون کار)

 

کارمزد ساعتی چیست؟

هرگاه مزد بر اساس محصول تولیدشده و یا میزان انجام کار در زمان معین باشد کارمزد ساعتی، نامیده میشود. (تبصره ۱ ماده ۳۵ قانون کار)

 

مزد ثابت

عبارت است از مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل (ماده ۳۶ قانون کار) البته توجه نمایید مزایای رفاهی و انگیزهای از قبیل کمک هزینه مسکن، خواربار و کمک عايله مندی، پاداش افزایش تولید و سود سالانه جزو مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمیشود.

 

حقوق پایه

حقوقی که برای انجام یک ساعت کار یا تولید یک واحد محصول تعیین و به صورت ساعتی، روزانه، هفتگی و معمولاً ماهانه پرداخت میشود را حقوق یا مزد پایه (مبنا) میگویند.

 

مزایا

علاوه بر حقوق پایه، مبالغ دیگری در قالب وجوه نقد یا غیر نقد به کارگر پرداخت میشود (به مبلغ حقوق پایه اضافه میگردد) مزایا میتوانند به صورت مستمر یا غیرمستمر، نقدی یا غیر نقدی باشند.

 

مزایای مستمر

مزایایی است که هرماهه کارگر دریافت میکند

 

مزایای مستمر نقدی

مزایایی مستمری که به صورت نقدی پرداخت میگردد.

مانند: مزایای مستمر شغلی، حق مقام، حق اولاد، حق مسکن، حق ایاب و ذهاب، بدی آب وهوا، فوق العاده شغل، فوق العاده مسئولیت، حق جذب، فوق العاده ارزی و مدد و معاش.

 

مزایای مستمر غیر نقدی

استفاده از مسکن واگذاری از طرف کارفرما، با اثاثیه یا بدون اثاثیه، استفاده از اتومبیل اختصاص واگذاری از سوی کارفرما، با راننده یا بدون راننده و یا سایر مزایای بدوننقد از قبیل خواروبار، بن و …

 

مزایای غیرمستمر

مزایایی که دائمی نمی باشند و با توجه به شرایط، کارگر دریافت میکند مانند: اضافه کار، فوق العاده مأموریت، هزینه سفر، پاداش انجام کار، عیدی، پاداش آخر سال و وجوه پرداختی بابت لباس و یا در اختیار گذاردن آن, پرداختی هزینه درمان و معالجه کارگران, بازخرید ایام‬مرخصی و پاداش بهره وری و…

 

کسورات قانونی

مبالغی را که کارفرما به نمایندگی از طرف سازمانهای مربوط بر اساس مصوبه های قانونی از دستمزد کارگران و کارکنان کسر و به سازمانهای ذینفع پرداخت مینماید کسورات قانونی میگویند. کسورات قانونی اساسی به طورکلی شامل مالیات حقوق و دستمزد، حق بیمه اجتماعی سهم کارگر و بدهی کارگر به صندوق اجرا (اجرائیات دادگاه) است.

 

کسورات توافقی

کسوراتی که به موجب توافق فی مابین کارفرما و کارگر صورت میپذیرد مانند اقساط وام، مساعده و…

 

 

مساعده

منظور از مساعده مبالغی است که به طورمعمول قبل از پایان هرماه به علت نیاز کارگران به آنان پرداخت میشود و در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد از حقوق آنها کسر میگردد

 

حق بیمه تأمین اجتماعی

کسانی که حق بیمه خود را پرداخت می نماید از مزایای قانونی آن استفاده خواهند نمود

 

بیمه شده

شخصی است که راسأ مشمول مقررات تأمین اجتماعی بوده و با پرداخت مبلغی به عنوان حق بیمه، حق استفاده از مزایای مقرر در قانون تأمین اجتماعی را دارد.

 

 

 

حق بیمه سهم کارگر

۷% حقوق و دستمزد ناخالص قبل از کسورات کارگر میباشد که هرماه از حقوق وی کسر و به حساب سازمان تأمین اجتماعی توسط کارفرما واریز میگردد

 

حق بیمه سهم کارفرما

کارفرما از بابت هرکدام از کارکنان خود ۲۳% حقوق و دستمزد ناخالص قبل از کسورات را هرماه محاسبه و به حساب سازمان تأمین اجتماعی توسط کارفرما واریز مینماید از ۲۳% گفته شده ۳% مربوط به بیمه بیکاری کارکنان است. کارفرمایان در زمان تهیه لیست حقوق دستمزد معادل ۲۳% حقوق و مزایای مشمول بیمه هر کارگر را محاسبه میکند و به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز می نماید .

 

توجه نمایید این مبلغ را کارفرما تنها بر اساس حقوق و دستمزد کارگران خود محاسبه میکند و از حقوق کارگران کسر نمی گردد. بلکه کارفرما این مبلغ را پرداخت میکند بنابراین مبلغ فوق یک هزینه اضافی برای کارفرما است.

 

بیمه بیکاری

طبق ماده ۳ بیمه بیکاری به عنوان یکی از حمایت های تأمین اجتماعی است و سازمان تأمین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر به میزان ۳% حقوق و دستمزد ناخالص کارگر که توسط کارفرما پرداخت میگردد.به بیمه شدگانی که طبق مقررات این قانون بیکار میشوند مقرری بیمه بیکاری پرداخت نماید. بیکار ازنظر این قانون بیمه شده ای است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده به کار باشد. بنابراین بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تأیید شورای عالی کار بیکار موقت شناخته شوند مشمولمقررات این قانون خواهند بود.

 

دفترچه بیمه

دفترچه ای است که در اختیار بیمه شدگان قرار دارد و بیمه شدگان برای استفاده ازمزایای درمانی از این دفترچه استفاده میکنند. بدین صورت که بیمه شده با ارائه این دفترچه به پزشکان و مراکز درمانی که طرف قرارداد با سازمان بیمه کننده فرد بیمه شده باشد هزینه کمتری را پرداخت خواهد نمود. و سازمان بیمه کننده مابه التفاوت هزینه های درمانی را به پزشک یا مرکز درمانی پرداخت خواهد نمود.