قبل از اینکه به توضیح در مورد حساب T بپردازیم؛ بیایید ببینیم خود حساب چیست؟ حساب همان چیزی است که از آن برای بررسی و ثبت وضعیت هر یک از اقلام حسابداری و کلیه تغییرات مربوط به آن، استفاده میشود. بدین صورت که این تغییرات در صفحه و یا کارت مشخصی ثبت میشوند. این صفحه یا کارت، حساب نام دارد. هر حساب سه بخش کلی دارد: عنوان حساب، طرف بدهکار و طرف بستانکار.
در بخش عنوان حساب مشخص میشود که حساب متعلق به کدامیک از اقلام حسابداری است. یعنی عنوان حساب میتواند دارایی، بدهی، حقوق صاحبان سرمایه، درآمد و هزینه باشد. در سمت راست حساب، طرف بدهکار و در سمت چپ حساب طرف بستانکار قرار میگیرد.
در نتیجه طبق قوانین حسابداری، اگر رقمی که ثبت میشود در سمت راست یک حساب قرار بگیرد، بعنوان حساب بدهکار، و اگر آن رقم در سمت چپ قرار بگیرد، بعنوان حساب بستانکار شناخته میشود. حال بیایید درباره این حرف بزنیم که حساب T چیست؟ حساب T یک فرم ابتدایی است که حسابداران و اساتید حسابداری از آن برای تجزیه و تحلیل مسائل حسابداری استفاده میکنند. البته باید توجه داشت که در واحدهای اقتصادی، فرمهایی که بکار میروند، دارای ستونهای متعدد و پیچیدهتری هستند.
حساب T و اجزای تشکیلدهنده آن
حساب T و قسمتهای مختلف آن در انواع و اشکال مختلفی ستون بندی میشوند. همانطور که گفته شد حسابT یکی از انواع ساده حسابها بوده و راهی پر سرعت برای ثبت و بررسی اثر مبادلات است. از حساب T معمولاً برای آموزش و حل مسائل حسابداری استفاده میشود. حساب T از قرار گرفتن دو خط عمودی و افقی بر روی یکدیگر تشکیل میشود.
کار خط عمودی، تقسیم بندی حسابها به دو قسمت چپ و راست است. با قرار گرفتن خط عمودی بر خط افقی، هر حساب T به چهار بخش زیر تقسیم میشود:
– عنوان حساب: در این بخش، نام یکی از اقلام حسابداری قرار میگیرد. اقلام حسابداری شامل مواردی از قبیل دارایی، بدهی، سرمایه، درآمد و هزینه میباشد.
– سمت راست حساب: در حسابداری به آن اصطلاحاً بدهکار گفته میشود.
– سمت چپ حساب: در حسابداری اصطلاحاً به آن بستانکار گفته میشود.
– مانده حساب: این بخش از تفاضل جمع ستون بدهکار و بستانکار محاسبه میشود.
کاربرد حساب T در حسابداری چیست؟
فرایند حسابداری بصورت کلی با رسم ترازنامه انجام میگیرد. ترازنامه معادلهای است که در سمت راست آن دارایی و در سمت چپ آن بدهی و سرمایه قرار میگیرد. بنابراین معادله زیر بدست میآید:
بدهی + سرمایه = دارایی
ماهیت حسابهایی که در سمت راست هستند، بدهکار است که نقدینگی، موجودی بانک، موجودی کالا و دارایی ثابت و بهای تمام شده را شامل می شود. از سویی دیگر حساب هایی که در سمت چپ معادله قرار دارند، ماهیتشان بستانکار بوده و شامل حسابهای پرداختنی، سرمایه تسهیلات و درآمد فروش میباشد.
تمام حسابها را میتوان در پنج دسته تعریف نمود:
- حسابهای سرمایه
- حسابهای بدهی
- حسابهای دارایی
- حسابهای درآمد
- حسابهای ضرر یا هزینه
در کل حسابها در دو دسته یک طرفه و دوبل تقسیم بندی میشوند. در بسیاری از کسب و کارهایی که برای مدیریت از سیستم حسابداری دوبل استفاده میکنند، بهرهگیری از حساب T رواج دارد. البته که سیستم حسابداری دوبل سیستم تقریبا پیچیدهای است و برای ثبت اطلاعات از حساب T بهره میگیرد. از مزایای حساب T آن است که میتوان براحتی بین بدهکار و بستانکار مرز مشخص و واضحی بوجود آورد.
حساب T در حسابداری چگونه محاسبه میشود؟
برای محاسبه حساب T در حسابداری دوبل، باید ابتدا بدهیها را در سمت چپ و بستانکاریها را در سمت راست دفتر حسابداری ثبت کنیم. بدیهی است که طی این فرآیند باید تمام بدهکاریها و بستانکاریها بصورت دقیق محاسبه شوند و در گام بعد با استفاده از حساب T، تراز مالی را مورد بررسی قرار دهیم.
ماهیت حساب
در حسابداری و معادله حسابداری، سمت چپ حساب T طرف بدهکار عنوان می شود و طرف راست بستانکار به حساب میآید. در حقیقت این موضوع نشانگر این است که همه اقلام مرتبط با دارایی ها که ماهیت بدهکار است در سمت راست قرار میگیرد.
سخن آخر
امروزه در بسیاری از کسب و کارها و یا دانشگاهها، استفاده از حساب T در حسابداری رواج دارد. چرا که حساب T میتواند فرآیند حسابرسی را در سیستم حسابداری دوبل به طرز چشمگیری آسانتر کند. همچنین برای استفاده از اینگونه حساب، میتوان مزایای بسیاری را برشمرد. مثلاً در حساب T میتوان با مقایسه درآمد و هزینه، یا دارایی و بدهی سال جاری با سال قبل، برنامهریزیهای مالی مشخصی را ارائه دهیم.
از آنجا که استفاده از حساب T رواج زیادی دارد، اسم آن برای بسیار از افراد آشنا بوده و به همین دلیل برایشان این سوال پیش میآید که تعریف و کاربرد حساب T در حسابداری چیست؟ در این مقاله به تعریف و نحوه محاسبه حساب T پرداختیم و نمونهای از کاربرد آن را در حسابداری بیان کردیم. در پایان میتوان گفت که شما میتوانید از این نوع حساب و قابلیتهای آن، در کسب و کارهای مختلف به ویژه کسب و کارهای بزرگ که فرایند ثبت اطلاعات آنها پیچیدهتر است، استفاده نمایید.
منابع: